ئابووری 2022-2023 خولی یەکەم

کۆنگرەی وەزاری ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی هەڵدە ستێت بە دانانی ئەم لیژنانە:

بیردۆزی شۆمپێتەر پشت بەم ئەگەرە دەبەستێت:

باوەڕێیان بە دایەشکردنی ڕێژەی داهات هەیە بۆ کرێ ومولکانەو سوو( چونکە کاریگەری گرنگی هەیە لەسەرکرداری پەرەسەندن:

لەگرنگترین‏ ئامرازەکانی ڕامیاری داراییە بۆ چارەسەرکردنی هەڵاوسان:؛

کارەسات و دیاردە سروشتییەکان کاریگەری هەیە لەسەر

بازرگانی دەرەکی سەرچاوەیەکی داهاتە بۆزۆربەی دانیشتوان جا لە ڕێگە چالاکی ڕاستەخۆ یاخود چالاکییە یارمەتی دەرو تەواوکراو بێت وەك:

رامیاری‏ بازرگانی لە دەوڵەتە تازە پێگەیشتووەکان بە ئامانجی هێنانەدی ………………… ئاراستە دەکرێت :

‏ کام لەم دەستەواژانەی خوارەوە راستن:؛

ئەو بەشەیکە‏ دەوڵەتی ئەندام لە بانکی نێودەوڵەتی هەڵی دەگرێت بۆئەوکاتەی بانکەکە پێویستی پێ دەبێت دەگاتە:

‏ بە گرنگترین وەرچەرخان دادەنرێ کە ڕێڕەوی یەکێتی ئەوروپی لە ساڵی ‎١٩٩٢‏ وە تاوەکو ئێستاو داهاتووش دەست نیشان دەکات:

کام‏ یەک لەم پڕۆژانە لەسەربنەمای بەدەستهێنانی خەرجی یاخود دەسهات بەڕێوە دەچێت، بۆ ئەوەی هەرماوەیەکی ژمێریاری تەنها بەخەرجی ودەسهاتەوە دیاری بکات:

بازرگانی‏ دەرەکی تووشی مەترسی ئنەختینەیی دەبێت بەهۆی:

.بازرگانی‏ دەرەکی گرنگە چونکە دەرفەت بۆ دەوڵەتە تازە پێگەیشتووەکان دەڕەخسێنێت تا لە دەوڵەتە پیشەسازی و پێشکەوتووەکان………….ی دەست بکەوێت:

‏ ئەگەرناوەڕۆکی زێڕبۆدینارێکی عێراقی -( ‎٢،٥٠‏ گرام) لە زێڕ وناوەڕۆکی زێڕ بۆدۆلارێکی ئەمریکی – (ەگرام) لە زێڕ،ئەوا نرخی گۆڕینەوەی دۆلاربەدیناریەکسانە بە:

لەم‏ ڕێگەیەی حیسابکردنی داهاتی نەتەوەیی، خەرجییەکان لە سەربنەڕەتی دوا بەکارهێنانیان حیساب دەکات، پێشی دەوترێت:

مەرج نییە بۆ پلاندانانی ئابووری:

هەڵاوسان ئەو بەرزبونەوە بەردەوام وهەست پپێکراوەیە لە ئاستی گشتی نرخەکان ڕوودەدات لە ماوەیەکی دیاری کراوکە زیاترە لە:

.(ماف‏ پێدان وبەشکاری وبەکارهێنانی ڕەسم) لە ڕامیاری پاراستنی بازرگانی چەندین شوێنەوارو ئە نجامی جۆراوجۆری لێ دەکەوێتەوە چونکە پێوینتی بە ئیدارەیەکی عاقڵانەو …………هەیە

کاریگەری خراپ دەکەنە سەرئاستی دابەشکردنی داهات وسامان و تەرخانکردنی دەرامەتە ئابوورییەکان بەسەر لقەکانی بەرهەمهێناندا:

حسابی زێری نەختینەیی) لە زێڕی نەختینەیی و حسابێکی تریش پێکدێت دەتوانرێت بگۆڕدرێتەوە،و:

لە قۆناغی باجی پێوانەیی ئەم جۆرە باجە بەدی دەکرێت؛

وڵاتانی‏ ئەوروپی تووشی گێژاوی هەڵاوسانی تێچوون بوون لەساڵی ‎(١٩٧٢)‏ کاتێک نرخی سەرچاوەکانی وزە ………… زیادیکرد

زاراوەی ڕامیاری دارایی بە شێوەیەکی گشتی ئەوە دەگەیەنێت کە میری هەڵدەستێت بە نەخشەدانان بۆ:

دواکەوتنی شێوازەکانی بەرهەمهێنان لە ئابووری وڵاتە دواکەوتووەکان دەگەڕێتەوە بۆ:

ئەوسیستەمە ڕێدەگرێت لە گۆڕینەوەی دراوی نیشتمانی بۆدراوەکانی تر بە سەربەستی بکرێت و تەنها لە سایەی ئەو ڕێسا ڕێکخراوانەوە بێت کە دەوڵەت دایناون؛

زیاد‏ بوونی بری پارە لە کۆمەلگە پێ ئەوەی زیاد بوونی قەبارەی بەرهەمهێنانی شمەکی لەگەڵ دابێت دەبێتە هۆی :

.دیوانی‏ چاودێری دارایی لە عێراق، یەکێکە لە نموونەکانی :

رێگا خۆش دەکات بۆزیاد کردنی پلەی پسپۆڕسازی وکاردابەڤکردنەوە لە ڕێگای زیادکردنی بەرهەم و فراوانکردنی گۆڕینەوە لەسەرهەردو ئاستی ناوخۆیی و جیهانی دا؛

مەبەست لەم ڕێسایە ئەوەیە کە چالاکی دەسەڵاتی گشتی وەک خۆی دەردەخات ودەسەڵاتی یاسادانانیش دەتوانێ چاودێری ئەم جێبەجێکردنەی بودجە بکات:

چوونە دەرەوەی سەرمایەی نیشتمانی لە ئە نجامی نەمانی متمانە لای خاوەن سەرمایەکان بە هۆی ترسیان لە خۆماڵیکردن یان دەست بەسەراگرتن بیان شڵەژانی ڕامیاری شێوەیەکە لە:

هاوسەنگ بوونی تەرازووی پارەدان لە ڕێگەی داهاتەکانەوە پشت دەبەستێ بە بیردۆزی(کینز)، لەم هاوسەنگ بوونەش سەرەتا پێویستە جێگیری هەبێت لە

بەشی هەر وڵاتێک لە سندوقی دراوی نێودەوڵەتی لەسەر چەند پێوەرێک دیاری کراوە ، وک:

کردارە‏ داراییەکان لە بەڵگە نامە ئامارییەکاندا تۆماردەکرێن ئەم زانیاریانە بەلگەی بە هێز دەبەخشنە :

کاتێک کورتهێنان دێتە ئاراوە دەوڵەت بۆهاوسەنگکردنی بودجەپەنادەبات بۆ:

‏ (باج بە پێی بەها ، باج بەپێی جۆر، باجی بەناو) لە جۆرەکانی باجی گومرگن دابەشکراون لە ڕووی:

.بەکاردێت‏ بۆکەمکردنەوەی قورسایی قەرزی گشتی دەرەکی لەسەر شانی دەوڵەت ؛

دامەزراندن و بینا دروستکردن لە ئابووری نەتەوایەتی تۆماردەکرێت لە؛

.کاردەکاتە‏ سەر پاشماوەی هەرسپاردەیەک لای بانکی بازرگانی و توانای ئەم بانکانە بۆ قەرزدان ودابینکردنی دراو بۆدەستاو دەستکردن لە ئابووری نیشتمانیدا:

لەم‏ ڕێسایە پێویستە زۆرترین داهات بە کەمترین تێچوون بەدەست بێت:

‏ دەسهاتێکی گرنگ بۆدەوڵەت دەستەبەردەکات، لە ڕێگەی گرنگی دان بە بوارە جۆربەجۆرەکانی بەرهەمهێنان ودام ودەزگای بەرهەمداری

.پلانی ئابووری ئامادە دەبێت بۆ جێبەجێکردن لە دوای:

چونکە‏ ئامانجەکەی هێنانەدی بەرژەوەندی گشتییە پێویستە هەموو تاکەکانی کۆمەلگە هاوکارو بەشداربن بەسەرەتاکانی پلان
وەک مەرجێک بۆسەرخستنی پلانەکە:

کارگە تازەکان ئامێرو مەکینە وکەرەستە خاوەکان دەبنە هۆی زیادکردنی ماددی ………………. کە ئابووری لە ئاستی بەرهەمهێنان ‏فراواتر دەکات:

سەرچاوەی باج بریتییە لە:

گەشەکردنی‏ دانیشتوان لە وڵاتە دواکەوتووەکان دەبێتە هۆی دەرکەوتنی دیاردەیەک کە لە زانستی ئابووری پێی دەگوترێ دیاردەی:

لە‏ ساڵی ( ‎)١٩٩١‏ دامەزرا و لە ساڵی( ‎١٩٩٥‏ ) بۆتە یەکێتیەکی گومرگی:

دابەزاندنی نرخی سووەکان وزیادکردنی قەبارەی قەرزدان ، پەیوەندی هەیە بە :

.دانانی‏ رامیارییەکی هاوبەش لە بوارەکانی کشتوکاڵ و گواستنەوە یەکێکە لە بڕگەکانی

بەپێشەنگی ئەوانە دادەنرێت کەبانگهێشتی پەرەپێدانی هەرلەخۆوە دەکەن لە ژێر”ڕۆشنایی دەست وەرنەدانی دەوڵەت لە چالاکیی ‏ئابورییەکان :

ناتوانێ خستنەگەڕی تەواوتی بهێنێتەدی و نەئاستی گشتی نرخەکان سەقامگیربکات: