مێژوو 2020-2021 خولی دووەم

‏دەوڵەتی عوسمانی لە عێراق ئامانجی ڕامیاری خۆی هێنایە دی کە لەلایەک ئاسانتر لە جاران باجی کۆدەکردەوە ، لەلایەکی تر بەئاسانی ‏دەیتوانی ئەندامانی خێڵەکان بکات بەسەرباز لە ڕێگای:‎

شەڕی گەورەی (شەرکەیازی) لە نێوان هێزەکانی سمکۆ وسوپای ئێران هەڵگیرسا لە هاوینی:

‏ دوای هێرشی هێزە تورکیەکان بۆسەر شاری (بەدلیس) ، (شێخ سەلیم) وهاوڕێکانی پەنایان بردە بەر:

‏رووداوێکی مێژووی گرنگ بوو لە ساڵی‎ ١٤٥٣ ‏ڕوویدا

ڕۆژنامەی کوردستان بە ئاشکرا بنێردرێتە خاکی نیشتمان مقداد مدحت بەگ ئەو پێشنیارەی لە ژمارە ……………….ی ڕۆژنامەی کوردستان بلاوکردەوە:

هەردوو بەندەری (حەیفا وعەککا ) لەڕێکەوتنامەی (سایکس بیکۆ) بوون بە بەشی:

‏ لەئەشکەوتێکی ناوچەی (ڕێکان) شەهید کرا:

هێزەکانی ناپلیۆن دوای داگیرکردنی شاری ئەسکەندەرییە بەرەو قاهیرە بەڕێکەوتن بەلام ئەم هێزانە لە رێگایان بەرەو قاهیرە تووشی زۆر سەغڵەتی بوون لە وانە: ‎

(بەریتانیا بۆی هەیە لە کاتی جەنگ خاکی عێراق بەکاربهێنێت) یەکێکە لەبەندەکانی پەیمانی:

‏ یەکەمین ڕێکەوتنامەی ئاشتی (ئەماسیە) مۆر کرا لەنێوان عوسمانیەکان وصەفەوییەکان لە ساڵی:

‏ لە زنجیرە ڕاپەڕینەکانی کوردستان دژی ئینگلیزەکان لە ١٤‏ ی تشرینی دووەمی ‎١٩١٩‏ شۆڕش گەیشتە:

دەبێ پاشماوەی هێزەکانی عوسمانی لە حجاز و یەمەن وسوریا ومیزوپۆتامیا تەسلیم بە نزیکترین سەرکردەی هاوپەیمانان لە ناوچەکە بکرێت بە پێی ماددەی ………… لە ئاگربەستی مۆدرۆس:

(پارتی خۆیبون) دوو ڕۆژنامەی بەزمانی کوردی دەرکرد، یەکێکیان بەناوی (ڕوناهی) ئەویتریان بەناوی …………. بوو‎

عوسمانیەکان لە دوای سەرکەوتنیان لە شەڕی چاڵدێران وە بە هۆی داگیرکردنی بەشی زۆری کوردستان توانیان پارێزگاری لە سنووری…………… ی دەوڵەتەکەیان بکەن: ‎

ناوەڕۆکەکەی بریتی بوو لە دابینکردنی یەکسانی لە نێو خەڵکدا و جێبەجێکردنی یاسا لەسەر ئەوانەی جیاوازی دەکەن بەهۆی جیاوازی ئاین‎ ، ‏زمان ، ڕگەز:‎

کەشتیگەلی مەمالیك لەساڵی (‎١٥٠٩‏ ز) لەشەڕی (دیو) گورزێکی کوشندەی بەرکەوت لەلایەن کەشتیگەلی:

‏ لەبارەی کەریم خانەوە دەڵێ ، لەژێر ڕابەرایەتی (کەریم خانی زەند) وڵات( ئێران) کەوتۆتە گەشەکردن وبارودۆخ جێگیربووە وهێمنی و ئاسایش جێگای ئاژاوەو وپشێوی گرتۆتەوە

‏میز نشینی بادینان لە شاری ئامێدی لە لایەن شێخ بەهادین دامەزراوە لە ساڵی:

‏ لەساڵی(١٨٦٤‏ ز) بەیروت خرایە سەرویلایەتی دیمەشق وناسرا بە ویلایەتی:

‏ دەسەڵاتی عوسمانیەکان لە خۆر ئاوای عەرەبیی لاوازبوو لە هەردوو سەدەی هەژدە ونۆزدەی زایینی ، بەهۆی:

‏یەکەمین قوتابخانە بەزمانی کوردی لەشاری (خوی) کرایەوەلەلایەن ، کۆمەڵەی:‎

‏ تورکیا رازی بووکە وازلە ویلایەتی مووسل بێنێت بەرامبەربەشی نەوتی ویلایەتەکە بە رێژەی ‎(١٠٪ ) بو ماوەی ‎(٢٥)‏ سال  بە پێی پەیمانی:

شێوازی پەلاماری ئیسپانیەکان بۆ خۆرئاوای عەرەبی ڕوخسارێکی ‎…………. گرتبوو

دەست نیشان کردنی (فەیسەڵ کوڕی حسین) بۆ پۆستی پاشایەتی عێراق یەکێکە لەخاڵەکانی کۆنگرەی:

سەرەتای بزووتنەوەی چاکسازی لەدەوڵەتی عوسمانی دەستی پێکرد بەچاکسازی لەبواری

هێزەکانی کورد لە پایزی(‎١٩٤٥‏ ز) زەبرێکی کوشندەیان لەسوپای عێراقدا لەشەڕی

‏ (سەیفی قازی) لەکۆماری کوردستان بوو بە: ‎

‏ تورکەکان بۆ ئەوەی لە شێخ مەحمود نزیك ببنەوە هێزێکیان بە سەرۆکایەتی عەلی شەفیق (ئۆزدەمیر پاشا) ڕەوانە کرد بۆ:

دەوڵەتی عوسمانی بەڵێن دەدات دەست هەڵگرێت لە بەشی ڕۆژهەڵاتی (زەهاو) و(دۆڵی کرند) بۆ ئێران، یەکێک بوو لەماددەکانی ڕێکەوتنامەی:

‏ رووسیای قەیسەری بۆ لە ناوبردنی ئەو میرنشینە لە هەوڵدابوو لەلایەک یارمەتی عوسمانی و ئینگلیزی دەدا، لەلایەکی ترەوە یارمەتی ئێرانی دەدا:

‏ چالاکترین ئەندامی کۆمەلەی (بڵاوکردنەوەی مەعاریفی کورد) بوو، زۆربایەخی بەفێربوونی منداڵانی کورد دەدا؛

یەکێک لەو باجە قورسانە لەسەر شانی تاکی کورد لە سەردەمی دەسەڵاتی عوسمانی باجی خانە بوو واتە باجی …..

‏ئە نجامی گەڕانی ئەوروپیەکان لە دەریاو زەریاکان دۆزینەوەی ڕێگای (راس رجاء صالح) بوو لەساڵی:‎

پارتی ……….. لە پایزی ساڵی(١٩٤٥‏ ز) دامەزراوە، لەلایەن (صالح حەیدەری):

پەیماننامەی (عەریش) لە ساڵی ( ‎١٨٠١‏ ز) مۆرکرا لەنێوان هەردوو دەوڵەتی:

‏زاڵبوونی عوسمانییەکان بەسەر دەریای ناوەڕاست یارمەتی دەدان دەسەڵاتیان بگەیەننە:‎

عوسمانیەکان بە سەرکردایەتی میر(ئەرتوغرول) لەترسی ڕاوەدونانی (مەغۆل) ڕوویان کردە باکووری ڕۆژئاوای (ئەنادۆڵ) لە:

لەسەر داوای سوڵتان مەحمودی دووەم ، محەمەد عەلی لەشکرێکی لە ژێر فەرماندەی ئیبراهیم پاشای کوڕی لە ساڵی ‎١٨١٨‏ ناردە سەر؛

‏ دوای بەدیلگرتنی لە دادگایەکی ڕووکەشانە لەساڵی(‎١٩٢٥‏ ز) لەشاری دیاربەکر لەسێدارە درا:

‏ دوای ئازاد کردنی (کفری) هۆزە کوردی و تورکمانەکانی ناوچەکە ئازادیان کرد:

لەقەزاکانی سەنجەقی (کەرکوک) بوون لەسەردەمی دەسەڵاتی عوسمانی:

‏بۆیەکخستنی هەوڵەکانیان دژی دەوڵەتی عوسمانی توانی پەیوەندی دروست بکات لەگەل ئیبراهیم پاشای کوڕی  محەمەد عەلی پاشای میسر:‎

بارزانی وهەڤاڵەکانی لە ئاوی ئاراس پەڕینەوە وپەنایان بردە بەرخاکی یەکێتی سۆڤیەت لە ‎١٨‏ ی حوزەیرانی ساڵی:

خەڵکی موکریان لە ستەم و زۆرداری ( لوتف عەلی میرزا ) حاکمی سابڵاغ بێزاربوون بەتایبەتی دوای کوشتارەکەی هەردوو هۆزی:

‏لە ساڵی‎ ١٨٨٠ لەگوندی (نەهری)ی ناوچەی شەمزینان یەکەمین ڕێکخراوی سیاسی کوردی پێکهێنرا بەناوی‎ :

‏ میللەتی کورد لە شەڕدا یارمەتی دەوڵەتی عوسمانی دەدات بە پێی ڕێککەوتنی مەلا ئیدریسی بەدلیسی لەگەڵ سوڵتان:

شا (تەهماسب)ی سەفەوی لەساڵی (‎١٥٥٤‏ ز) ناچاربوو پایتە ختی خۆی بگوازێتەوە ………. بۆئەوەی لە هێرشی عوسمانیەکان ڕزگاری بێت:

‏میرنشینی (ئەردەلان) سوپای لە ڕەواندوز داناوە ،لەسەردەمی میر:‎ –

میرنشین:  جۆرە ڕێکخستنێکی ڕامیاری ،کارگێڕی ………… بوو:

دەرکەوتنی ڕێبازی ئایینی نەڤشبەندی و قادری لە ڕوالەتەکانی پێشکەوتنی شارستانی بوو لە میڕنشینی؛