مێژوو 2023-2024 خولی دووەم

لە کاتی گەیشتنی هێزەکانی ڕووس بۆ دەورو پشتی خانەقین وکرماشان عەشیرەتی …………. بەرگرییەکی دلێرانەیان کرد بەرامبەر
لەشکری ڕووس:

هێزە دەرياييەكانى بەريتانيا بە سەركردايەتى (نلسون) لەنزيك ئەسكەندەرييە پەلامارى هێزەكانى فەرەنساى داو زيانێكى زۆرى پێگەياند لە شەڕى:

بە‏ پێی ڕێکەوتنامەی (سایکس – بیکۆ) ویلایەتەکانی (ئورفە و ماردین) کەوتە ژێر دەسەڵاتی:

لە بەغدا (پارتی دیموکراتی کوردستان و حیزیی شیوعی عێراقی وحیزبی الشعب) کۆمیتەیەکی سێ قۆڵیان پێکهێنا کەدروشمی خەباتی ئەو قۆناغەیان بریتی بوولە:

لیبیا بووبە بەشێك لە دەوڵەتی عوسمانی دوای دەرکردنی هێزەکانی (قەدیس یوحەننا) لە ساڵی:

لە (14 ی‏ تشرینی دووەمی 1919ز) شۆڕش دژی ئینگلیزەکان گەیشتە ناوچەکانی:

ویلایەتی موسڵ بەهەمان شێوەی ڕێکخستنی کارگێڕی پێشووەوە دوای جەنگی جیهانی یەکەم کەوتە ژێر دەسەڵاتی ئینگلیز پاشان کەوتە ناو ‏چوارچێوەی سنووری عێراقی عەرەبی لە ساڵی:

ژمارەگانی ( ؟ و ؟ ) ڕۆژئامەی کوردستان لە قاهیرە دەرچوون؛

کۆمەڵەی ……………… بڕیاریدا (چیای ئاگری داغ) لە باکووری کوردستان بکرێتە مەڵبەندی هەڵگیرسانی شۆڕش دژی کەمالییەکان

جوتيارانى (هۆرين شێخان) لە سالَى 1953ز دژى چەوساندنەوەى دەرەبەگايەتى رِاپەڕينيان ئەنجامدا لە:

مێژووى مرنشينى بابان لە ساڵى 1686ز  زياتر ڕوون و ديارە بە تايبەتى لە سەردەمى:

ویلایەتی موسل (باشووری کوردستان) حوکمێکی سەربەخۆی لی پێك بهێنرێت و ڕاستەوخۆ لەلایەن مەندوبی سامی بەریتانییەوە بەڕێوەببردرێت، یەکێك بوو لە خالەکانی :

لە دامەزرێنەرە يەكەمينەكانى (حيزبى هيوا ) بوون:

ئەم رِێكەوتنامەيە توانى بۆ ماوەى نزيكەى هەشتا ساڵ جەنگ و كوشتارى نێوان دەوڵەتى عومسانى و ئێرانى ڕابگرێت:

(شەڕی نەسیبین) کە لە نێوان هێزەکانی عوسمانی و هێزەکانی میسرلە ساڵی (1839ز) لە ………………. ڕوویدا ، هێزەکانی میسر ‏بەسەرکردایەتی ئیبراهیم پاشا تیایدا سەرکەوتن

دامەزراندنی سوارەی حەمیدییە یەکێکە لەدیارترین ڕووداوکانی پاش شکستی ڕاپەڕینەکەی:

جوولەكە و ئەرمەن و ئاشوورى و يەزيدى لە پەناى مرنشينى باديان بە ئاشتى ژياون لەسەردەمى:

لە دەستکەوتەکانی کۆماری مهاباد دەرچوواندنی ژمارەیەکی زۆر بڵاوکراوەو ڕۆژنامە و گۆڤاربە زمانی کوردی بوو ، وەك گۆڤاری:

دوای چاو پێکەوتنی مەلا سەلیمی بەدلیسی بە ژمارەیەکی زۆری شێخ و پیاوە ئایینیەکانی کورد لە شاری ………… سوێندیان خوارد کار بۆ دامەزراندنی کوردستانێکی سەربەخۆبکەن؛

 لە ساڵى 1937ز …………. نامەيەكى بە ناوى حكومەتى توركيا بۆ سەيد رِەزا نارد و ئامادەيى خۆى بۆ گفتوگۆ دەربڕى:

توانی هۆزەکانی (بلباس وموکریان) و شارەکانی (سابڵاغ و ئورمیە و مەراغە) داگیر بکات بیخاتە سەرمیرنشینی ئەردەڵان

شەڕێك لە نێوان هێزەکانی شێخ مەحمود ولەشکری عێراق ڕوویدا لەساڵی ……… لە ……… کە هێزی ئاسمانی بەریتانیاو هێزەکانی (لیڤی) بەشداریانکرد:

دواى يەكخستنى مرنشينەكانى دراوسێ وەك شێروان و برادۆست ، میر محمەدى میري سۆران دەستى بە جوڵانەوە رِزگاریخوازيەكەى كرد لە ساڵى

دوای کودەتاکەی (1968/7/17ز)‏ لە لایەن بەعسییەکان گیراو دوور خرایەوە بۆ لەندەن

پورتگالییەکان توانيان بە ناسانی بگەنە کەنداو دوورگەو بەندەرە گرنگەکانی داگیربکەن دوای دۆزینەوەی ڕێگای(رأس الرجاء الصالح ) لەساڵی:

‏لە ساڵی (1831ز) عەبدولغەنی جەمیل موفتی لە بەغدا ڕاپەڕینێکی دژی عوسمانییەکان ئە نجامدا ،هۆکاری ڕاپەڕینەکەش خراپی باری ……………… بوو

دەرچوونی گۆڤارێکێ سیاسی بە ناوی (نزار) بە زمانی کوردی یەکێك بوو لە دەستکەوتەکانی:

پارتی (خۆییون) ڕۆژنامەی هاواری لە سالی ……. دەرکرد بەسەرپەرشتی ………

ئەنفالی ناوچەی ……….. لە (7 نیسانی 1988ز تا 20 نیسانی 1988ز) بەردەوام بوو:

هەموو تایەفەکانی عەشیرەتی جاف لە (ئەیالەتی شارەزوور) بە سێ جۆرو بەشی جیاواز زەوییان هەبوو ، وەکو لەوەڕگا لە:‎

دامەزراندنی‏ وەزیرێکی کورد ببێتە بەرپرسی ویلایەتی کوردستان و یاریدەدەری وەزیری کورد لەهەر وەزارەتێکی دەوڵەتدا ، لە داواکارییەکانی ‏بارزانی بوون بۆ ڕێکەوتن لەگەل حکومەتی:

یەکێك بوو لەوانەی دوای گەمارۆدانیان لە ئەشکەوتێکی ناوچەی ڕێکان شەهیدکرا:

لە هەڵبژاردنی فەیسەل بۆ پاشایەتی عیراق لیوای کەرکوك:

دانانی دەستوورێك بۆ دەوڵەت کە ئامانجی بەدیهێنانی یەکسانی سیاسی و مەدەنی بوو بۆ هەموو هاوڵاتییەکی عوسمانی ، یەکێک بوو لە ‏کارە چاکسازییەکانی سوڵتان:

بوونی دەستەیەکی هۆشیار و ڕۆشنبیری کورد و گەڵاڵە بوونی هەستی نەتەوایەتی کوردی و کاریگەری لەسەر زۆربەی چبن و توێژەکانی کۆمەڵی کوردی ، هۆکارێکی تەقینەوەی بزووتنەوەی رزگاریخوازی کورد بوو لە میرنشینی:

دوای نەمانی کەریم خان بووتە حاکمی ئێران؛

کردنەوەی خوێندنگای سەربازی و دەریایی کە شارەزایانی فەڕەنسی وانەیان تیا دەگوتنەوە، یەکێك بوو لەکارە چاکسازییەکانی سوڵتان:

پێشەوا (قازی محەمەد) لە ڕێو ڕەسمێکی گەورەدا لە مەهاباد کۆماری کوردستانی ڕاگەیاند لە:

کام لەم دەستەواژانەی خوارەوە ڕاستە؛

ئەو چاکسازییانەی کە بزوتەوەی نیشتمانی داوای دەکرد لە ڕاپەڕینی ساڵی 1952ز ،چونکە هەڕەشەیان لە بەرژەوەندی خۆی و دارودەستەکەی دەکرد ڕەتکرایەوە لە لایەن:

تێکدانی هاوسەنگی تەمەن لە نێوان گە نجی کورد وگە نجانی ناوەڕاست و باشووری عێراق، هۆکارێك بوو بۆ ئە نجامدانی:

لەسەردەمی (شا اسماعیل) یەکەم هێرشی سسەفەوییەکان بۆسەر کوردستان دەستی پێکرد لە ساڵی:

میڕ (بۆداغ بەگی بابان) توانیویەتی ناوچەی …………ی لە میرنشينى سۆران بسەنێتەوە

لە دوای ئازادکردنی (کفری) هۆزە کورد و تورکمانەکانی ناوچەکە شاری ……………. یان ئازاد کرد

لە ڕێکەوتننامەی ئەرزرۆمی یەکەم ماددەی …………. کاروباری بازرگانی بەخۆوە گرتبوو:

لە هاوینی ساڵی (1922ز) ناوچەکانی سمکۆی شکاك دەستیان بەسەرداگیرا بەهۆی شکسخواردنی هێزەکەی بەرامبەر سوپای ئێران لە شەڕی:

وەزیری گواستنەوەو گەیاندن بوو لە حکومەتەکەی عبدالکریم قاسم دوای شۆڕشی (14ی تەمووزی ساڵی 1958ز)

لە ساڵی (1549 ز) بۆ جاری دووەم میری میرنشینی ئەردەڵان ڕاپەڕینی دژی دەسەڵاتی عوسمانی بەرپاکرد ، بەڵام ڕاپەڕینەکە دامرکایەوە لەلایەن:

لە ڕێگای ئەو لیژنەیەی لە قاهیرە سەرپەرشتی دەکرد …………. چەندەها یاداشت و بروسکەی بۆ هاوپەیمانان نارد لە بارەی مافەکانی کورد و سەربەخۆیى كوردستان

ئیسپانییەکان لە (خۆرئاوای عەرەبی) شارەکانی …………………یان خستە ژێر دەسەڵاتی خۆیانەوە